[ Pobierz całość w formacie PDF ]
ROZDZIAŁ X
TOPOGRAFIA PUNKTÓW MAŁŻOWINY USZNEJ
(wprowadzenie do aurikuloterapii)
W najstarszym zachowanym dziele chińskim o akupunkturze wydanym w IV stuleciu p.n.e. „Huangdi Nei Jing" (Kanon Medycyny) podano informację, że ucho jest miejscem, w którym spotykają się wszystkie kanały energetyczne ustroju ludzkiego. Fakt ten został wykorzystany przez dawnych lekarzy chińskich, którzy nakłuwali małżowinę uszną dla celów leczniczych. Metoda ta była jednak znacznie rzadziej stosowana aniżeli klasyczna akupunktura korporalna i po pewnym czasie została zapomniana.
Niezależnie od Chińczyków lekarze europejscy, opierając się na empirii, próbowali leczyć drażnieniem punktów w obrębie małżowin usznych. Portugalski lekarz Zacutus Lusitanus, żyjący i działający w XVII stuleciu, zalecał stosowanie przyżegania małżowiny usznej w nerwobólu kulszowym. Włoski lekarz Valsalva w roku 1717 podał opis strefy w obrębie małżowiny usznej, którą radził nakłuwać w bólach zębów. Medycyna ludowa w krajach Środkowego Wschodu, we Francji i we Włoszech od dawna zalecała przyżeganie górnej części małżowiny usznej w nerwobólu nerwu kulszowego.
W krajach arabskich marabuci (uzdrowiciele) zwalczali ból zakładając na ucho w ściśle określonym -punkcie miedziane kolczyki. Wychodząc z powyższych obserwacji lekarz francuski z Lyonu Paul Nogier w latach 1951-1956 po przeprowadzeniu szczegółowych i wyczerpujących badań opracował odrębną metodę leczenia nakłuwaniem małżowiny usznej tzw. „aurikuloterapię", która została zaakceptowana przez francuskich akupunkturzystów, a wkrótce potem przez specjalistów akupunktury innych krajów europejskich. Do dalszego rozwoju aurikuloterapii przyczynili się przede wszystkim Giinther Lange w RFN oraz Georg Kónig i Ingrid Wancura w Austrii. Doniesienia Nogier przyczyniły się także do renesansu tej niemal zapomnianej już w Chinach metody. Chińczycy nawiązując do swojej tradycji i do faktów ustalonych przez Nogier oraz wykorzystując najnowsze zdobycze elektrofizjologii bardzo rozbudowali aurikuloterapię, która obecnie reprezentuje podobny poziom jak w krajach europejskich.
Anatomia małżowiny usznej
(Rycina 43)
Rycina 43. Budowa anatomiczna małżowiny usznej.
Małżowina uszna (auricula) zbudowana jest z cienkiej, płaskiej chrząstki, pokrytej tkanką podskórną i skórą. Ma ona kształt muszli, wklęśnięciem zwróconej w bok i nieco ku przodowi. Dolna część małżowiny składa się wyłącznie ze skóry oraz tkanki łącznej i tłuszczowej tworząc tzw. płatek ucha. Wolny brzeg małżowiny zwie się obrąbkiem. W miejscu przejścia tylnej części obrąbka w okolicę wierzchołka widoczne jest zgrubienie zwane guzkiem Darwina. Obrąbek po osiągnięciu szczytu zagina się łukiem ku przodowi, w dół i do tyłu, przechodząc w nóżkę obrąbka ponad otworem słuchowym wewnetrznym. Nóżka obrąbka dzieli środkową część małżowiny czyli muszlę na dwa doły: górny i dolny. Równolegle do obrąbka, we wgłębieniu małżowiny znajduje się drugie wałowate wzniesienie zwane grobelką otaczające muszlę. Grobelka kieruje się ku górze i zaginając się łukiem do przodu dzieli się na dwie odnogi: odnogę górną i odnogę dolną. Pomiędzy tymi odnogami mieści się jamka trójkątna. Ku przodowi od jamy małżowiny widoczny jest występ zwany skrawkiem. Ponad płatkiem ucha znajduje się przeciwskrawek, odzielony od skrawka wcięciem międzyskrawkowym. Między obrąbkiem i grobelką znajduje się zagłębienie o kształcie łódkowatym zwane czółenkiem.
Podział małżowiny usznej na strefy
Dla ułatwienia zorientowania się w topografii punktów małżowiny usznej, których znamy ponad 130, podzielono ją na 18 stref.
I strefa obejmuje płatek ucha,
II strefa —„— skrawek i sąsiednią okolicę,
III strefa —„— wcięcie nadskrawkowe,
IV strefa —„— wcięcie międzyskrawkowe,
V strefa —„— tylną bruzdę uszną, leżącą ponad przeciw-skrawkiem a poniżej grobelki,
VI strefa obejmuje przeciwskrawek,
VII strefa —„— grobelkę,
VIII strefa —„— ramię górne grobelki,
IX strefa —„— ramię dolne grobelki,
X strefa —„— dół trójkątny,
XI strefa —„— czółenko (jamkę łódkowatą),
XII strefa —„— obrąbek,
XIII strefa —„— nóżkę obrąbka,
XIV strefa okala nóżkę obrąbka,
XV strefa obejmuje dach górnej jamy muszli,
XVI strefa —„— dolną jamę muszli,
XVII strefa —„— tylną powierzchnię małżowiny,
XVIII strefa —„— okolicę zewnętrznego otworu słuchowego.
I strefa (płatek ucha).
Dla ułatwienia zadania płatek ucha dzielimy trzema liniami poziomymi i dwoma pionowymi na 9 pól, z których trzy (II, V, VIII) mają wygląd regularnych prostokątów, dwa (IV i VI) przypominają zniekształcone prostokąty, a dwa (VII i IX) trójkąty (rycina 44).
[BRAK]
Rycina 44. Punkty aurikularne na płatku ucha.
Pole I. W dolno-tylnym kącie tego pola znajduje się nakłuwany w bólu zębów punkt 1, obok którego w górnej części pola, około 3 mm poniżej dolnego brzegu wcięcia międzyskrawkowego znajduje się punkt znoszący uczucie agresji, łagodzący nienawiść i wzajemną niechęć.
Pole II. Punkty znajdujące się w obrębie tego prostokąta (2, 3 i 4) uspokajają i łagodzą procesy zapalne i ropne jamy ustnej i dziąseł. Punkt 4 umiejscowiony w środku tego kwadratu związany jest przede wszystkim z językiem.
Pole III. Punkt 5 znajdujący się w środku tego pola odpowiada szczęce górnej i nakłuwany jest w stanach chorobowych tej sｳzczęki, głównie w zapaleniu II gałązki nerwu trójdzielnego. Punkt 6 umiejscowiony w środku górnej linii poziomej odpowiada szczęce dolnej i nakłuwany jest w stanach chorobowych tej szczęki, przede wszystkim w nerwobólu III gałązki nerwu trójdzielnego.
Pole IV. W dolno-tylnym kącie tego pola znajduje się punkt 7, który znosi ból zębów szczęki dolnej (punkt analgetyczny). Pole V. Punkt 8 umiejscowiony w środku tego pola związany jest z gałką oczną. Punkt ten nakłuwa się w zapaleniu spojówek, w kurzej ślepocie, w krótkowzroczności i w jaskrze.
Pole VI. Punkt 9 umiejscowiony tuż poniżej środka i nieco ku tyłowi odpowiada uchu wewnętrznemu. Punkt ten zaleca się nakłuwać w osłabieniu słuchu, w zapaleniu ucha środkowego, w szumach, w dzwonieniu w uszach i w zawrotach głowy pochodzenia usznego (choroba Meniere'a).
Pole VIII. Punkt 10 umiejscowiony w środku tego pola związany jest z migdałkami podniebiennymi. Wskazania do nakłuwania tego punktu: wszystkie ostre i przewlekłe choroby migdałków.
II strefa (skrawek i okolica sąsiednia)
(Rycina 45)
Rycina 45. Punkty aurikularne na skrawku małżowiny usznej.
Punkt 12 tuż przed środkiem górnej połowy skrawka.
Wskazania do nakłuwania: stany zapalne, ból, podwyższona ciepłota.
Punkt 13 tuż przed środkiem dolnej połowy skrawka odpowiada nadnerczom.
Wskazania do nakłuwania: stany zapalne, alergia, wstrząs, świąd, dychawica oskrzelowa. Z punktu tego korzystamy w chorobach stawów, skóry, a także u osób osłabionych i wyczerpanych.
Punkt 14 znajduje się ku przodowi od środka skrawka na wierzchołku przednim trójkąta, którego pozostałe rogi tworzą punkty 12 i 13. Odpowiada on zewnętrznemu nosowi.
Wskazania do nakłuwania: zmiany chorobowe nosa (zapalenie ślu-zówki, ropnie, czyraki).
Punkt 15, umiejscowiony na wewnętrznej powierzchni skrawka od strony przewodu słuchowego zewnętrznego, na wysokości punktu 12. Punkt ten związany jest z gardłem i krtanią. Wskazania do nakłuwania: ostre i przewlekłe zapalenie krtani i gardła, zapalenie oskrzeli, kaszel.
Punkt 16, umiejscowiony na wewnętrznej powierzchni skrawka od strony przewodu słuchowego, na wysokości punktu 13. Punkt ten odpowiada nosowi wewnętrznemu.
Wskazania do nakłuwania: ostry nieżyt noso-gardzieli, zapalenie zatok szczękowych i czołowych, owrzodzenia śluzówek nosa.
Punkt 17, umiejscowiony nieco powyżej środka linii łączącej punkty 12 i 14. Jest to punkt pragnienia.
Wskazania: pragnienie pochodzenia nerwowego.
Punkt 18, umiejscowiony nieco poniżej środka linii łączącej punkty 13 i 14. Jest to punkt głodu.
Wskazania do nakłuwania: kuracja odchudzająca (punkt ten znosi uczucie głodu).
Punkt 19, umiejscowiony w środku linii łączącej punkty 13 i 24, a w miejscu przejścia dolnego odcinka skrawka we wcięcie międzyskrawkowe.
Wskazania do nakłuwania: choroba nadciśnieniowa.
III strefa (wcięcie nadskrawkowe)
(Rycina 46)
Punkt 20, umiejscowiony w samym wcięciu przedniej bruzdy usznej, powyżej górnego brzegu skrawka i poniżej obrąbka. Punkt ten odpowiada uchu zewnętrznemu.
Wskazania do nakłuwania: osłabienie słuchu, dzwonienie i szum w uszach, zawroty głowy pochodzenia usznego, zapalenie ucha środkowego.
Punkt 21, umiejscowiony na górnej krawędzi skrawka ucha, 3 mm ku tyłowi i dołowi od punktu 20. Odpowiada on sercu.
Wskazania do nakłuwania: zaburzenia rytmu serca.
IV strefa (wcięcie międzyskrawkowe)
(Rycina 47)
Punkt 22, umiejscowiony we wcięciu międzyskrawkowym, na wewnętrznym brzegu tego wcięcia. Jest to punkt wewnątrzwydzielniczy. Wskazania do nakłuwania: zaburzenia cyklu miesięcznego, bolesne miesiączki, dolegliwości klimakteryczne, zapalenie przydatków i jajników, świąd skóry, pokrzywka, wypryski alergiczne. Punkt ten wykazuje działanie przeciwalergiczne, przeciwzapalne i przeciwświą-dowe, a także reguluje czynności hormonalne. Punkt 23, umiejscowiony we wcięciu międzyskrawkowym ku tyłowi od punktu 22, w miejscu przejścia przeciwskrawka we wcięcie międzyskrawkowe. Punkt ten odpowiada jajnikom. Wskazania do nakłuwania: zaburzenia cyklu miesiączkowego, nerwica klimakteryczna, zapalenie przydatków i jajników, bezpłodność. Punkt 24a, umiejscowiony na dolnym brzegu skrawka ucha tuż przed wcięciem międzyskrawkowym. Punkt ten odpowiada oczom (wzrokowi). Wskazania do nakłuwania: wszystkie niezapalne choroby oczu łącznie z krótkowzrocznością, zanikiem nerwu wzrokowego i astygma-tyzmern.
Punkt 24b, umiejscowiony na płatku ucha tuż poza wcięciem międzyskrawkowym. Punkt ten odpowiada oczom (wzrokowi). Wskazania do nakłuwania: zanik nerwu wzrokowego, jaskra przewlekła. Punkt ten nakłuwa się we wszystkich niezapalnych chorobach oczu.
V strefa (tylna bruzda uszna leżąca ponad przeciwskrawkiem a poniżej grobelki)
(Rycina 48)
Punkt 25, umiejscowiony w środku tylnej bruzdy usznej. Punkt ten związany jest z pniem mózgu.
Wskazania do nakłuwania: wstrząs mózgu, następstwa zapalenia mózgu i opon mózgowych, myastenia, stwardnienie rozsiane, ataksja mózgowa i móżdżkowa, choroba Parkinsona.
Punkt 26, umiejscowiony po wewnętrznej stronie bruzdy, 2 mm poniżej punktu 25. Punkt ten nakłuwa się w bólu zęba.
Punkt 26a, umiejscowiony na wewnętrznej powierzchni przeciwskrawka, w miejscu przejścia w tylną bruzdę, 2 mm do przodu od punktu 26. Punkt ten odpowiada wzgórzu i podwzgórzu. Punkt ten ma silne właściwości przeciwbólowe.
Wskazania do nakłuwania: bóle o różnym umiejscowieniu.
Punkt 27, umiejscowiony jest w miejscu odpowiadającym punktowi 26, ale na zewnętrznej powierzchni małżowiny usznej. Odpowiada on krtani i zębom.
Wskazania do nakłuwania: choroby krtani i bóle zębów.
VI strefa (przeciwskrawek)
(Rycina 49)
Punkt 26a został już omówiony w grupie punktów V strefy.
Punkt 28, umiejscowiony na górnym brzegu przeciwskrawka w połowie linii łączącej punkty 25 i 30 (w najwyższym punkcie przeciwskrawka). Odpowiada przysadce mózgowej. Wskazania do nakłuwania: zaburzenia wzrostu, moczenie nocne, zakłócenia czynności gruczołów wewnętrznego wydzielania.
Punkt 29, umiejscowiony na zewnętrznym brzegu przeciwskrawka, 3 mm ku dołowi i nieco do tyłu od punktu 28. Odpowiada potylicy. Wskazania do nakłuwania: wymioty i nudności, bóle głowy w okolicy potylicy i zawroty głowy, zapalenie oskrzeli, dychawica oskrzelowa, nudności, neurastenia, koszmary nocne, nerwobóle nerwu trójdzielnego, międzyżebrowego i kulszowego. Jest to punkt obdarzony silnym działaniem przeciwbólowym.
Punkt 30, umiejscowiony w najwyższym punkcie przeciwskrawka w miejscu przejścia brzegu pionowego w poziomy. Odpowiada śliniance przyusznej.
Wskazania do nakłuwania: zapalenie ślinianki przyusznej, świąd.
Punkt 31, umiejscowiony na powierzchni zewnętrznej przeciwskrawka, około 2 mm poniżej i nieco ku tyłowi od punktu 30. Punkt ten zwie się regulatorem oddechu.
Wskazania do nakłuwania: dychawica oskrzelowa, duszność, alergia i świąd.
Punkt 32 znajduje się w miejscu odpowiadającym punktowi 31, ale na powierzchni wewnętrznej przeciwskrawka. Odpowiada jądrom.
Wskazania do nakłuwania: zaburzenia płciowe u mężczyzn, przedwczesny wytrysk nasienia, impotencja, zapalenie jąder i worka mosznowego.
Punkt 33, punkt umiejscowiony na zewnętrznej powierzchni przeciwskrawka, 2 mm do tyłu od miejsca przejścia wcięcia międzyskrawkowego w przeciwskrawek. Odpowiada on czołu.
Wskazania do nakłuwania: bóle głowy w okolicy czołowej, zawroty głowy, neurastenia, zaburzenia snu. Jest to punkt uspokajający i przeciwbólowy.
Punkt 34, umiejscowiony na wewnętrznej stronie przeciwskrawka tuż powyżej miejsca przejścia wcięcia międzyskrawkowego w przedni brzeg przeciwskrawka. Odpowiada korze mózgowej. Wskazania do nakłuwania: większość chorób układu nerwowego. Jest to punkt przeciwbólowy, przeciwzapalny, uspokajający i przeciw-wstrząsowy.
Punkt 35, umiejscowiony w środku linii łączącej punkty 29 i 33, na dolnym brzegu przeciwskrawka od strony zewnętrznej. Odpowiada skroni.
Wskazania do nakłuwania: bóle skroni, zawroty głowy, migrena.
Punkt 36, umiejscowiony około 2 mm poniżej i ku tyłowi od punktu 29. Tworzy wierzchołek dolny zewnętrzny trójkąta, którego pozostałe wierzchołki tworzą punkty 29 i 35. Odpowiada wierzchołkowi czaszki.
Wskazania do nakłuwania: bóle głowy w okolicy wierzchołkowej, neurastenia.
VII strefa (grobelka)
(Rycina 50)
Rycina 50. Punkty aurikularne na grobelce.
Strefa ta obejmuje dwie grupy punktów: usadowioną na zewnętrznym brzegu grobelki i odpowiadającą przedniej stronie tułowia oraz usadowioną na wewnętrznym brzegu grobelki. Punkt 37, umiejscowiony na dolnym odcinku grobelki tuż za przeciwskrawkiem. Punkt ten odpowiada szyjnemu odcinkowi kręgosłupa.
Wskazania do nakłuwania: choroby i urazy szyjnego odcinka kręgosłupa.
Punkt 38, umiejscowiony na wewnętrznej stronie górnego końca grobelki, w miejscu przejścia w odnogę dolną. Odpowiada kości krzyżowej.
Wskazania do nakłuwania: bóle i choroby okolicy kości krzyżowej.
Punkt 39, umiejscowiony po stronie wewnętrznej grobelki, około 8 mm ponad punktem 37. Punkt ten odpowiada piersiowemu odcinkowi kręgosłupa.
Wskazania do nakłuwania: choroby i urazy odcinka piersiowego kręgosłupa.
Punkt 40, umiejscowiony jest w połowie linii łączącej punkty 38 i 39. Odpowiada on odcinkowi lędźwiowemu kręgosłupa.
Wskazania do nakłuwania: choroby i urazy lędźwiowego odcinka kręgosłupa.
Punkt 41, umiejscowiony na tylnym brzegu grobelki w połowie odległości między punktami 37 i 39.
Wskazania do nakłuwania: nadczynność lub niedoczynność tarczycy, urazy szyi i osłabienie mięśni szyi (myositis cervicalis).
Punkt 42, umiejscowiony na tylnym brzegu grobelki w połowie odległości pomiędzy punktami 37 i 38. Odpowiada piersi.
Wskazania do nakłuwania: nerwoból międzyżebrowy, bóle i urazy mięśni klatki piersiowej.
Punkt 43, umiejscowiony na tylnym brzegu grobelki w połowie odległości między punktami 38 i 40. Odpowiada jamie brzusznej.
Wskazania do nakłuwania: wzdęcia brzucha, kolka jelitowa, choroby żołądka i dwunastnicy.
Punkt 44, obejmuje grupę złożoną z dwóch punktów, które z punktem 42 tworzą trójkąt równoramienny, 3 mm poniżej punktu 40. Jeden z punktów 44 znajduje się wewnątrz a drugi na zewnątrz grobelki. Punkt ten odpowiada gruczołowi sutkowemu.
Wskazania do nakłuwania: zapalenie gruczołu sutkowego.
Punkt 45, umiejscowiony na zewnętrznym brzegu grobelki, 2 mm ku dołowi i ku tyłowiod punktu 41. Odpowiada on tarczycy.
Wskazania do nakłuwania: choroby gruczołu tarczykowego (zarówno niedoczynność jak i nadczynność).
VIII strefa (ramię górne grobelki)
(Rycina 51)
Punkt 46, umiejscowiony na samym wierzchołku górnego ramienia grobelki, na zewnętrznym brzegu, pod obrąbkiem. Odpowiada palcom nogi.
Wskazania do nakłuwania: uraz stopy, zespól bolesnej stopy, choroby mięśni i ścięgien stopy, odmroziny.
Punkt 47, umiejscowiony na przednim brzegu górnego odcinka ramienia górnego grobelki, ku przodowi i ku dołowi od punktu 46. Odpowiada pięcie.
Wskazania do nakłuwania: urazy stopy, choroby mięśni i ścięgien stawu skokowego górnego, zespół bolesnego stawu stepu, procesy zapalne w okolicy pięty, wyrosła kostne stopy, odmroziny. Punkt 48, umiejscowiony w środku linii łączącej punkty 46 i 49, na górnym odcinku grobelki. Odpowiada stawowi skokowemu górnemu. Wskazania do nakłuwania: choroby mięśni i ścięgien stawu skokowego górnego, zespoły bólowe tego stawu, urazy i złamania.
Punkt 49, umiejscowiony w środku górnego ramienia grobelki. Odpowiada stawowi kolanowemu. Wskazania do nakłuwania: choroby stawu kolanowego.
Punkt 50, umiejscowiony w miejscu przejścia grobelki w górne ramię. Odpowiada stawowi biodrowemu.
Wskazania do nakłuwania: urazy stawu biodrowego, procesy zapalne stawu biodrowego, zespoły bólowe stawu biodrowego.
IX strefa (dolne ramię grobelki)
(Rycina 52)
Punkt 51, umiejscowiony na końcu dolnego ramienia grobelki, pod obrąbkiem. Odpowiada układowi nerwowemu współczulnemu. Wskazania do nakłuwania: nadciśnienie tętnicze, kołatanie serca, skurcze dodatkowe, niemiarowość, choroba wieńcowa serca, dycha-wica oskrzelowa, choroba wrzodowa żołądka i dwunastnicy. Jest to również silny punkt przeciwbólowy.
Punkt 52, umiejscowiony na górnym brzegu dolnego ramienia grobelki około 5 mm do tyłu od punktu 51. Odpowiada nerwowi kulszowemu.
Wskazania do nakłuwania: bóle korzonkowe okolicy lędźwiowo--krzyżowej, zapalenie nerwu kulszowego.
Punkt 53, umiejscowiony na dolnym ramieniu grobelki w pｰołowie linii łączącej punkty 52 i 54. Punkt ten odpowiada pośladkom. Wskazania do nakłuwania: ból i stan zapalny mięśni pośladkowych.
Punkt 54, umiejscowiony w miejscu przejścia grobelki w ramię dolne. Odpowiada okolicy lędźwiowo-krzyżowej.
Wskazania do nakłuwania: bóle okolicy lędźwiowo-krzyżowej.
X strefa (Dół trójkątny)
(Rycina 53)
Punkt 55, umiejscowiony na dolnym wewnętrznym brzegu górnego ramienia grobelki, nieco ku przodowi od rozwidlenia obu ramion grobelki. Jest to jeden z najważniejszych i najczęściej nakłuwanych punktów małżowiny usznej. Odznacza się on silnym działaniem uspokajającym, przeciwbólowym i przeciwzapalnym. Jest to ważny punkt analgetyczny.
Punkt 56, umiejscowiony między ramionami grobelki tuż pod punktem 55. Odpowiada narządom miednicy małej. Wskazania do nakłuwania: choroby narządów miednicy małej.
Punkt 57, umiejscowiony na górnym brzegu dolnego ramienia grobelki w połowie jego długości. Odpowiada biodru. Wskazania do nakłuwania: zespoły bólowe mięśni biodra.
Punkt 58, umiejscowiony na środku przedniej krawędzi jamki trójkątnej tuż przy obrąbku. Odpowiada macicy i przydatkom.
Wskazania do nakłuwania: choroby narządów rodnych kobiecych, nerwice płciowe, nerwica klimakteryczna.
Punkt 59, umiejscowiony tuż poza obrąbkiem 3 mm powyżej punktu 58. Punkt ten obniża ciśnienie krwi.
Wskazania do nakłuwania: nadciśnienie tętnicze.
Punkt 60, umiejscowiony w odległości około 2 mm ku tyłowi i nieco ku dołowi od punktu 58 w jamce trójkątnej.
Wskazania do nakłuwania: dychawica oskrzelowa, duszność.
Punkt 61, umiejscowiony około 2 mm ku górze od punktu 60 i 2 mm ku tyłowi i górze od punktu 58.
Wskazania do nakłuwania: ostre i przewlekłe zapalenie wątroby.
...