[ Pobierz całość w formacie PDF ]
1. Homer, Odyseja, przeł. J. Parandowski – dowolne wyd., stąd pieśń I, V, VI, oprac. Angelika Adamczuk
Dzieło, powstałe w VIII wieku p.n.e, jest – obok „Iliady” – największym osiągnięciem ówczesnej twórczości.
Tematem Odysei jest historia dziesięcioletniej wędrówki Odyseusza spod Troi do rodzinnej Itaki. Rozgniewany na Odysa Posejdon nie pozwalał jego statkom spokojnie zawinąć do rodzinnego portu. W drodze do Itaki przeżył Odys wiele przygód. Po pełnej niebezpieczeństw tułaczce Odyseusz dotarł do domu, w którym czekała na niego wierna żona Penelopa i syn Telemach.
Epos Homera zawiera bardzo popularny w literaturze topos wędrówki do rodzinnego domu. Podróż Odysa można także odbierać jako metaforę ludzkiego życia, podczas którego stale wędrujemy do coraz to nowych celów („Każdy z nas jest Odysem, co wraca do swej Itaki” - Leopold Staff).
PIEŚŃ I
-zwrot narratora do muzy prosząc o natchnienie, kiedy będzie opowiadał dzieje Odyseusza
-główny bohater eposu dążył do tego aby jego towarzysze wyszli cało z wyprawy. Starał się zapewnić im bezpieczeństwo jednak nie udało się.
„A co strapień na morzach, gdy przyszło za siebie
Lub za swe towarzysze stawić się w potrzebie,
By im powrót zapewnić! Nad siły on robił,
Lecz druhów nie ocalił: każdy z nich się dobił
Sam, głupstwem własnym.”
-każdy wrócił spokojnie do domu, jednak Odyseusz nie. Więziony był długi czas przez nimfę Kalipso (chciała żeby był jej partnerem).
„Wszyscy inni, uszedłszy srogiego pogromu,
Krwawych burz i bitw morskich, wrócili do domu;
Jego tylko, serdecznie do swoich, do żony
Tęskniącego, trzymała w skale wydrążonéj
Nimfa Kalypso5, z bogiń najcudniejsza kształtem,
Pragnąca go małżonkiem przy sobie mieć gwałtem.”
-Litowano się nad Odyseuszem, jednak Posejdon był nieugięty (karze wędrowcę za oślepienie mu syna Polyfema). Na Olimpie odbyło się zgromadzenie bogów, Zeus powiedział zebranym, że ciągle myśli o Ajgistemie, który nie posłuchał głosu Przeznaczenia i na przekór wyrokowi porwał żonę Agamemnona, a jego samego zabił, choć Hermes przestrzegał go przed zemstą Orestesa, syna Agamemnona.
Podczas tego samego zebrania głos zabrała Atena, przypomniała bogom sytuację Odyseusza, który od wielu lat żyje daleko od rodziny. Przypomniała zasługi mężczyzny w walkach pod Troją.
„Za to serce się kraje, gdy na myśl mi przydzie
Ów nasz dzielny Odysej, co tyle lat w biédzie,
Siedzi tam udręczony, tęskniący za domem,
Na ostrowiu lesistym, wkoło mórz ogromem
Oblany, kędy nimfa mieszka tam urodna”
Zeus nie mógł wpłynąć na decyzję Posejdona, ale postanowił ułatwić bohaterowi powrót do ojczyzny.
„Posejdon wre złością
I nie zabić Odysa, ino przeciwnością
Chce go znękać, w powrocie do dom mu przeszkadzać.
Na to sposób: na wiece bogów pozgromadzać
I powrót mu zapewnić. Posejdon gniew złoży;
Sam on nic nie podoła przeciw sile bożej,
Gdy wszyscy nieśmiertelni na niego powstaniem.”
-Atena postanawia zaangażować się w pomoc bohaterowi. Zamieniła się w mężczyznę (mówiła, że ma na imię Mentes i przybyła do Itaki żeby zakupić miedź w Temezie), następnie przybyła do zamku Odysa. Zobaczyła u bram zalotników, którzy spędzali czas na zabawie.
„Więc przed gankiem ujrzała dziarskich zalotników,
Igrających wesoło ciskaniem kamyków,
I na skórach tych wołów, co sami pobili,
Porozwalanych. W dworze rojem się kręcili
Keryksi19, czeladź: jedni mieszali na poły
W kraterach wino z wodą; owi tarli stoły
Smokliwymi gąbkami; ci nieśli zastawy
I rozdzielali mięsne biesiadnym potrawy.”
„Na to mu sowiooka córa Diosowa
Rzekła: »Wszystko, co-ć powiem, prawda aż do słowa.
Mentes jestem, Anchiala mienię się być synem,
A sam władam żeglownych Tafijotów gminem.
Teraz tutaj przybyłem; mam liczną osadę
I do obcojęzycznych ludów morzem jadę,
By za towar żelazny kupić miedź w Temezie”
-Telemachowi żal było patrzeć na to co się dzieje w posiadłości jego ojca. Tęsknił za nim, nie wierzył w to, że jeszcze może wrócić. Atena nakazała mu wyruszyć w podróż do Sparty, gdzie miał szukać wieści o swym ojcu. Jeżeli po roku Odys nie wróci nakazała aby pozwolił matce wyjść ponownie za mąż.
PIEŚŃ V
-kolejny raz bogowie zbierają się na Olimpie. Atena przypomina im o Odyseuszu i wyraża niepokój o jego syna. Zeus posyła Hermesa do nimfy żądając uwolnienia męża Penelopy. Kalipso jest przerażona, zarzuca bogom brak zrozumienia wobec bogiń, które wybrały sobie jako partnera śmiertelnika. Tłumaczy swe zachowanie również tym, że to ona ocaliła Odyseusza gdy jego statek się rozbił.
-kobieta widząc smutnego ukochanego zwraca mu wolność. Nakazuje by zbudował sobie tratwę, ona zobowiązała się zadbać o odpowiednie warunki atmosferyczne.
„Biedny mój! Wnet się skończą te smutki, bo czemu
Miałbyś żywot swój skwasić? Wszak jestem gotową
Stąd cię puścić. Więc tratwy zajmiesz się budową:
Rąb wielkie drzewa; miedzią gdy pospajasz tramy,
Dasz pokład z desek; my zaś chleba, wody damy
I czerwonego wina, byś nie umarł z głodu,
Damy wiatr dobry, suknie chroniące od chłodu.
Mocna tratwa wytrzyma bijące bałwany,
I ty bez szwanku wrócisz do ziemi kochanéj,
Jeśli bogi pozwolą, co w niebie tam siedzą,
A mocniejsi ode mnie, niż ja więcej wiedzą.”
-W czasie drogi powrotnej do domu spotkał Posejdona. Domyślił się, że bogowie działają na korzyść Odysa, zdenerwował się i wzburzył może. Tonącemu mężczyźnie pomogła Leukotea pod postacią wodnej kurki, kazała płynąć mu do lądu (bez ubrań). Dała mu również swoją przepaskę, która miał rzucić do wody kiedy dotrze na ląd. Przez cały czas pomagała mu Atena.
PIEŚŃ VI
-Atena namawia córkę króla Feaków aby o świcie udała się do pralni. Poznaje ona zachwyconego jej urodą Odyseusza. Poprosił on ją o wskazanie drogi do miasta i użyczenie ubrań. Kobieta zaprasza go na dwór. Atena w międzyczasie przywraca mu dawną młodość i urodę. Królewna radzi Odysowi aby ukrył się w gaju a później udał się do jej matki na zamek Alkinoja.
[ Pobierz całość w formacie PDF ]